سازمان ثبت احوال کشور به عنوان مرجع امور هویتی کشور، در نظر دارد تا طی یک طرح برنامه ریزی شده، کارت های ملّی هوشمند را جایگزین کارت های ملّی فعلی کند. علاوه بر کاربردهای قبلی کارت ملّی، کارت های جدید به عنوان کلید ورود به دولت الکترونیک و حرکت به سمت جامعه اطلاعاتی، این فرصت را فراهم می کنند تا افراد به شیوه ای امن وارد فضای دیجیتالی شوند.
کارت ملّی هوشمند به عنوان مقدمه ای برای ورود به جامعه اطلاعاتی، می تواند موجب توزیع عادلانه فرصت ها، کاهش بسیاری از هزینه های دولت، مردم و بنگاه ها شود. این امور می توانند نقش به سزایی در پویایی اقتصادی داشته باشند.
با پیاده سازی طرح کارت ملّی هوشمند، این امکان فراهم می شود که خدمات به روشی ساده، سریع و با کیفیت بالاتر به مردم ارائه شوند. این موضوع می تواند موجب بهبود سطح کیفی زندگی مردم و بالا بردن سطح رضایت مردم از دولت شود. 
 

   کاربردهای اصلی کارت ملی هوشمند

کارت ملّی هوشمند مثل تمام کارت‌های شناسایی دیگر، اولین وظیفه‌اش شناسایی است. به این منظور ابتدا در زمان ثبت نام، اطلاعات صاحب کارت روی کارت قرار داده می‌شود. این اطلاعات، اقلام هویتی مثل نام، نام خانوادگی، تاریخ و محل تولد و مواردی از این قبیل را شامل می‌شود. به این ترتیب هر کجا که نیاز به اطلاعات هویتی صاحب کارت باشد، وی می‌تواند کارت خود را ارائه دهد و به صورت دیجیتالی شناسایی شود. شناسایی الکترونیکی موجب کاهش تقلب در شناسایی می‌شود.
کاربرد اصلی دیگر کارت ملّی هوشمند، تصدیق هویت است. در کارت‌های سنتی، به کمک عکس صاحب کارت که روی کارت چسبانده شده و یک مهر مخصوص روی آن خورده، عمل تصدیق هویت انجام می‌شود. در کارت ملّی هوشمند هم روال مشابهی وجود دارد؛ اما تصدیق هویت در اینجا تنها به عکس محدود نمی‌شود. علاوه بر عکس، اطلاعات بیومتریکی (اثر انگشت) صاحب کارت نیز می‌تواند روی کارت قرار گیرد. از همه مهمتر اینکه اطلاعات بیومتریکی به صورت الکترونیکی قابل بررسی هستند. این به این معنی است که در یک مرکز بهره‌برداری که به حسگر اثر انگشت مجهز است، صاحب کارت بعد از قرار دادن کارتش در کارتخوان، انگشت خود را روی حسگر اثر انگشت قرار می‌دهد؛ سپس سیستم بررسی می‌کند که آیا اثر انگشت صاحب کارت با اثر انگشتی که روی کارت به صورت الکترونیکی ذخیره شده یکسان است یا خیر. در صورت یکسان بودن امکان ادامه عملّیات وجود خواهد داشت. به این ترتیب امکان جعل هویت به حداقل می‌رسد.
یکی از کاربردهای مهم دیگر که روی کارت ملّی هوشمند قرار می‌گیرد، کاربرد امضای دیجیتال است. به این ترتیب، صاحب کارت می‌تواند اسناد الکترونیکی را در فضای دیجیتال امضا کند.

دولت الکترونیک

کارت ملّی هوشمند به عنوان یک کلید ورود مناسب برای کاربردهایی همچون هدفمند کردن یارانه‌ها، سلامت الکترونیکی و کاربردهای انتخابات و سایر خدمات شهروندی، با هماهنگی نهادهای ذیربط، می‌تواند قابل استفاده باشد.
 
کارت ملّی هوشمند به عنوان یکی از مقدمات و زیرساخت‌های دولت الکترونیک مطرح است. با استفاده از کارت ملّی هوشمند، امکان ورود امن و قابل اطمینان در فضای دیجیتال فراهم می‌شود. به این ترتیب افراد می‌توانند به اطلاعات و خدمات مختلفی از بخش‌های دولتی، عمومی و خصوصی در هر زمان و در هر مکانی که به اینترنت دسترسی داشته باشند، به راحتی، به سرعت و با کیفیت مناسب دسترسی پیدا کنند. در واقع افراد قادر خواهند بود به صورت 24 ساعته در تمام ایام هفته خدمات را از مراکز ذیربط دریافت کنند. این راهبرد صرفه جویی در وقت و هزینه را برای شهروندان به همراه دارد. 
 

نیازمندیهای دیگر دولت الکترونیک

دیگر زیرساخت‌های مورد نیاز برای استقرار دولت الکترونیک به شکل وسیع و همه جانبه خود، عبارتند از:
• زیرساخت قانونی
• زیرساخت فرهنگی مناسب برای استفاده حداکثری
• زیرساخت فنی- ارتباطی و گسترش تجهیزات مورد نیاز برای استفاده وسیع و فراگیر
• هماهنگی و همکاری خوب بین سازمان‌ها و نهادهای ذینفع برای اجرای به موقع و بهره‌برداری مطلوب
• زیرساخت مناسب فناوری اطلاعات
• نیروی انسانی متخصص و کارآمد 
 

امضای دیجیتال

امضای دیجیتال از نظر کاربرد، همان امضای سنتی است؛ اما در فضای دیجیتال. در اسناد کاغذی، گیرنده یک نامه/سند، می‌تواند از طریق امضای شخص فرستنده، این اطمینان را حاصل کند که نامه/سند جعلی نیست. همچنین امضای یک نامه/سند، برای امضا کننده نامه/سند بار قانونی به همراه دارد و نمی‌تواند امضای سند را انکار کند.
کارت ملّی هوشمند این بستر را هم برای فرستنده و هم گیرنده نامه/سند فراهم می‌کند که اسناد را امضا، و صحت آن را بررسی کنند. ایده امضای دیجیتال بسیار ساده است: یک چکیده از نامه/سند فرستنده به صورت دیجیتالی تهیه می‌شود و به صورت یک بسته در می‌آید. این بسته به کمک کارت فرستنده کد می‌شود و بسته حاصله امضای دیجیتال نام دارد که در انتهای نامه به صورت دیجیتالی قرار می‌گیرد. متن به همراه امضای دیجیتال در انتهای آن به گیرنده ارسال می‌شود. در طرف گیرنده، متن اصلی نامه به همان روش بالا خلاصه می‌شود، بخش امضا دیجیتال نیز با کمک کارت گیرنده کدگشایی می‌شود و با چکیده بسته مقایسه می‌شود در صورتی که این دو با هم برابر باشند به این معنی است که همان شخصی که ادعا کرده، نامه را امضا نموده است.

بیومتریک

یکی دیگر از امکاناتی که در کارت ملّی هوشمند قرار دارد، ویژگی‌های بیومتریکی صاحب کارت است. عکس و اثر انگشت صاحب کارت به صورت الکترونیکی در کارت وی ذخیره می‌شود. به این ترتیب امنیت استفاده از کارت به طور قابل ملاحظه‌ای بالا می‌رود. دیگر هر کس با وارد کردن یک رمز عبور ساده امکان استفاده یا سوء استفاده از یک کارت را ندارد. برای استفاده از کارت حتما باید صاحب کارت حضور داشته باشد تا اثر انگشت وی به صورت دیجیتالی با اثر انگشتی که در هنگام ثبت نام در کارت ذخیره شده است مقایسه و تطبیق داده شود و سپس اجازه استفاده از امکانات کارت به وی داده می‌شود.

شرح مختصری از طرح کارت ملی هوشمند 

کارت ملّی هوشمند، یک کامپیوتر ساده و کوچک است که با اتصال به یک کارتخوان، می‌توان به اطلاعات درون آن دسترسی پیدا کرد. البته اطلاعات درون کارت ملّی هوشمند به طور امنی نگهداری می‌شوند که خود کارت از دسترسی‌های غیرمجاز به آن جلوگیری می‌کند. در واقع یکی از مزایای اصلی کارت ملّی هوشمند، نسبت به کارت ملّی کاغذی، همین امنیت بالای آن چه به لحاظ بصری و چه به لحاظ دیجیتالی می‌باشد. به این ترتیب می‌توان اطلاعات محرمانه‌تری را با ضریب اطمینان بالاتر روی کارت ملّی هوشمند نگهداری کرد.
تا کنون کشورهای مختلفی اقدام به طراحی و بعضاً پیاده‌سازی کارت ملّی هوشمند در کشورشان کرده‌اند. تقریباً تمامی کشورهای حوزه خلیج فارس و اکثر کشورهای خاور دور پروژه کارت ملّی هوشمند را شروع کرده‌اند. در آسیا کشورهایی مثل مالزی و سنگاپور و هنگ‌کنگ در این زمینه، پیشرو بوده‌اند و هم اکنون کارت ملّی هوشمند دارند که می‌توانند از این کارت برای ارائه خدمات مختلف استفاده کنند.
کشورهای مختلف بر اساس نیاز و امکانات موجود، کاربردهای متفاوتی را روی کارت ملّی هوشمند خود گنجانده‌اند. اما نکته مشترک در اکثر موارد، شناسایی و تصدیق هویت به صورت دیجیتال است.